یزدفردا_گردشگری: «باغ گلشن» یکی از باغ های بنام و تاریخی ایران است، ساخت آن به دوران زند و قاجار باز می گردد و در شهرستان «طبس» در استان «خراسان جنوبی» قرار دارد.

این باغ به دست «میرحسن خان»، سومین خان از خان‌هایی که به فرمان نادرشاه افشار به فرمانروایی شهرهای «تون» و «طبس» در خراسان گماشته شدند، در پایان دوران فرمانروایی شاهزاده زند، لطفعلی خان ساخته شد.

آشنایی با باغ دیدنی گلشن در طبس

در متن وقف نامه میرحسن خان درخصوص این باغ چنین نوشته شده است که «باغ گلشن، خیابان باغ گلشن، میدان مرکزی شهر تا دروازه «دشتغَران» وقف بر خلایق است که رفت و آمد کنند».

الگوی ساخت این باغ، ایرانی و پیرو الگوی «چهارباغ» است. چهارباغ شکلی از باغ‎ سازی ایرانی است که ایده های بنیادین آن همواره در ساختِ سازه های ایران باستان مانند کوشک های پادشاهان، چهارایوانی ها و چهارتاقی ها پیروی می شده است.

باغ گلشن گستره ای نزدیک به ۷ هکتار دارد. این گستره در درازایی نزدیک به بیش از۲۶۰ متر و در پهنایی نیز به همین اندازه دیواربندی شده است، پس در باغ گلشن سخن از یک سازه چهارگوش ترازمند، یک چهارباغ ایرانی است.

درگاهِ گلشن سازه ‎ای است با دو طبقه است که به دو سویِ درون باغ و خیابان بیرون آن که در گذشته هر دو هم نام بوده اند، گشوده می شود. این سازه که «سردرب» خوانده می شود، یک بار پس از ویرانی از زمین لرزه ویرانگر طبس، بازسازی شد.

این بخش امروزه با تالار و ایوان و ستون و آجرنمای درونی چون گذشته نمایی سپید دارد. موزه زمین شناسی طبس نیز در باغ گلشن درون همین سازه است.

در باغ گلشن دو گذرگاه اصلی وجود دارد که با هم برخورد می کنند. به دنبال این برخورد، سراسر گستره این باغ به چهار بخش منظم تقسیم می شود که به راستی چهار باغ را تشکیل می‎دهد.

در محور این چهار بخش و در جایگاه برخورد دو گذرگاه با یکدیگر، استخر کم و بیش بزرگی با گستره نزدیک به ۲۶ متر درازا و ۶ متر پهنا ساخته شده است که ۳ فواره دارد. رنگ آبی روشن در استخر دربرابر رنگ سبزِ هر کرت بند، بر زیبایی میان سرا افزوده است.

پلیکان ها و مرغ آبیان در آب، خرمی و زندگی باغ را دوچندان کرده اند. سامانه آب رسانی گلشن آب را از چشمه های کوهستان های پیرامون طبس به سوی باغ می آورد و پخش می کند. در آب رسانی این باغ از روش چاه «آرتزین» بهره برده شده که برای جاری کردن آب نیازی به نیروی خاصی نداشته باشد.

این آب پس از سیراب ساختن باغ از راه آب راهی که «ریمو» خوانده می شود به سوی سردرب رفته و از آن‎جا به خیابان و شهر راه می‎گشاید.

از میان پوشش گیاهی باغ گلشن می توان به ۲ هزار نخل ۴۰۰ ساله و همچنین ۲۵۰۰ درخت مرکبات و ۵۰۰ درخت انار اشاره کرد. در کنار چنار سردسیر و سرو و بید که همگی به گونه ای ترازمند و برابر در کرت های چهارگانه باغ بخش شده‌اند و در زمینه چمن سبزی قرار گرفته‎اند که خود پوشیده از گل‌هایی از جمله رز سرخ، اطلسی سفید و ختمی است.

ویژگی‌های جالب

باغ گلشن در اواخر حکومت خاندان زندیه و در اوایل شکل‌گیری خاندان قاجار و به دستور امیر محمدحسن خان عرب زنگویی، حاکم طبس ساخته شد. از آنجایی که این باغ و بسیاری از دیگر باغ‌های ایرانی به دستور پادشاهان زمان خود ساخته می‌شدند، نمونه‌ای عالی از معماری دوران خود به حساب می‌آیند و پیش از هر چیز ارزش تاریخی و فرهنگی دارند.

باغ گلشن ابعادی به طول ۲۶۶ متر و عرض ۲۶۰ متر و مساحتی در حدود ۶ هکتار دارد. باغ از دو خیابان یا گذرگاه اصلی تشکیل شده که تقاطع آن‌ها محوط باغ را به چهار قسمت تقسیم می‌کند و از الگوی قدیمی و رایج چهارباغ تبعیت می‌کند.

همچنین در میان چهار بخش باغ استخر بزرگی با سه فواره قرار دارد که خنکای آن گرمای کویر را از یاد بازدیدکنندگان می‌برد. ساختمان موجود در باغ که عمارت سردرب نام دارد از دو طیقه تشکیل شده که طبقه‌ی اول آن دربردارنده‌ی تالاری بزرگ و ایوانی با دو ستون زیبا است. از این ایوان می‌توانید منظره زیبایی از باغ و شهر را مشاهده کنید.

در این باغ گیاهان و درختان زیادی به چشم می خورد به طوری که حدود دو هزار درخت که قدمت آن ها به بیش از ۴۰۰ می رسد قابل مشاهده هستند و در کنار آن ها می توانید درختانی از انار و مرکبات نظیر نارنج که توسط معماری اولیه باغ از قدیم در این باغ کاشته شده است.

این درختان به طور مساوی میان ۴ کرت باغ تقسیم شده و به صورت شطرنجی قرار گرفته اند؛ ۲۵۰۰ اصله درخت مرکبات در این باغ وجود دارد و تعداد درختان انار نیز به ۵۰۰ اصله می رسد. در کنار این درختان می توان شاهد درختان چنار، سرو و بید هم باشید و همچنین گل هایی نظیر رز، اطلسی و ختمی را می توانید مشاهده کنید.

• نویسنده : یزدفردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا